Van zomers idee tot concrete energiegemeenschap: de stappen en de techniek

Vorige week genoten we nog van het zomerse weer en dachten we al dromend na over de vele mogelijkheden van de nieuwe Energiewet. Vandaag zetten we de stap van dromen naar doen! Want nu het vakantiegevoel langzaam wegebt, is het de perfecte tijd om de concrete stappen te bespreken die nodig zijn om zo’n gave Energiegemeenschap te starten. Welke technische eisen gelden er en hoe zit het met de financiën? Laten we de details induiken!

Wat is een energiegemeenschap precies?

De nieuwe Energiewet van 1 juli 2025 heeft de regels rondom lokaal eigendom en participatie aanzienlijk verduidelijkt. Een Energiegemeenschap is een samenwerking tussen burgers, het MKB of lokale overheden met als hoofddoel het creëren van ecologische, economische en sociale gemeenschapsvoordelen voor de leden, in plaats van financiële winst.

Dit betekent dat je niet alleen energie deelt, maar ook samenwerkt aan het verduurzamen van je buurt. Dit kan door het gezamenlijk opwekken, consumeren, opslaan en verkopen van hernieuwbare energie.

De financiële voordelen: samen slimmer besparen

Een van de meest tastbare voordelen van een Energiegemeenschap is de financiële winst die je samen kunt behalen. Door lokaal opgewekte stroom te delen, voorkom je namelijk dat de stroom het landelijke net op moet en vervolgens weer bij je buurman van het net wordt gehaald. Dit scheelt aanzienlijk in transportkosten en andere netwerkkosten, die normaliter door de netbeheerder in rekening worden gebracht. De stroom die je binnen de gemeenschap levert aan een van de leden, wordt bovendien tegen een gunstiger tarief verrekend dan wanneer je deze teruglevert aan het 'grote' net. De winst die hierdoor ontstaat, blijft binnen de gemeenschap en kan bijvoorbeeld gebruikt worden voor nieuwe duurzame investeringen of om een reservepot aan te leggen. Op deze manier draagt de Energiegemeenschap niet alleen bij aan een beter milieu, maar ook aan een direct en tastbaar financieel voordeel voor alle deelnemers.

De weg naar een eigen energiegemeenschap: de oprichtingstappen

De basis is gelegd: jullie zijn met minimaal vijf huishoudens in dezelfde straat die aangesloten zijn op hetzelfde elektriciteitsnet en hebben een gezamenlijk doel. Nu volgt de officiële oprichting.

Stap 1: De rechtsvorm

De wet vereist dat een Energiegemeenschap een rechtspersoon is. De meest voor de hand liggende en praktische keuze voor een groep particulieren is het oprichten van een coöperatie (een ‘coöperatieve vereniging’). De voordelen hiervan zijn:

• Gelijkwaardigheid: Iedereen heeft inspraak, ongeacht de hoeveelheid opgewekte energie.
• Eenvoudig op te richten: Via een notaris wordt de coöperatie ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.

Stap 2: De statuten en het reglement

Samen met een notaris stel je de statuten op. Hierin leg je de doelen, de regels over lidmaatschap, de taken van het bestuur en de besluitvorming vast. Daarnaast is een intern reglement essentieel. Hierin beschrijf je concreet hoe de energieverdeling en de afrekening werkt, wie de administratie doet en wat er gebeurt bij verhuizingen.

Certificering: waarom is dit belangrijk?

Om als Energiegemeenschap te worden erkend en gebruik te kunnen maken van de voordelen uit de Energiewet, is certificering verplicht. Deze certificering wordt afgegeven door een onafhankelijke instantie en dient om te waarborgen dat de Energiegemeenschap voldoet aan de wettelijke eisen. Denk hierbij aan:

• Het vastleggen van de rechtsvorm en de statuten.
• Het aantonen dat het primaire doel van de gemeenschap is gericht op ecologische, sociale en economische voordelen voor de leden en de omgeving, en niet op winst.
• Het waarborgen van open en vrijwillig lidmaatschap en democratische besluitvorming.

De certificering is een essentiële stap om toegang te krijgen tot bijvoorbeeld het deelregime, dat de financiële verrekening van lokaal gedeelde energie regelt.

Technische eisen: hoe regel je de energiestroom?

De overdracht van energie binnen de Energiegemeenschap wordt administratief geregeld via de netbeheerder. De slimme meter is hierbij een cruciaal hulpmiddel. Deze meters meten per kwartier de energie die wordt opgewekt en de energie die van het net wordt afgenomen.

Het systeem werkt als volgt:

1. Aanmelding: De Energiegemeenschap meldt zich aan bij de netbeheerder.
2. Verdeling: De coöperatie geeft aan de netbeheerder door hoe de opgewekte energie administratief verdeeld moet worden over de leden.
3. Verrekening: De netbeheerder en de energieleverancier gebruiken deze data om de energierekeningen van de leden correct te verrekenen.

Een thuisbatterij wordt in dit scenario een krachtig hulpmiddel. Opgeslagen energie kan op momenten van weinig zon (bijvoorbeeld 's avonds) worden gedeeld met de buren. Zo wordt de lokaal opgewekte stroom optimaal benut en hoeven jullie minder stroom van het nationale net af te nemen.

Praktijkvoorbeeld uit de Betuwe

Hoewel de wet nog jong is, zijn er al pilots en initiatieven die de weg bereiden. Een prachtig voorbeeld van een groep inwoners die de handen ineenslaan is te vinden in de Betuwe. Energiegemeenschap Rivierenland is een coöperatie die zich richt op de energietransitie in hun regio. Dit project laat zien hoe een gemeenschap samen het eigenaarschap van duurzame energieprojecten kan pakken en hoe de opbrengsten ten goede komen aan de lokale gemeenschap.

Bij Zonnewinst zijn we klaar om jou en je buurt te ondersteunen bij het opzetten van zo'n Energiegemeenschap. Samen bouwen we aan een duurzame en lokale energietoekomst!

Tot de volgende blog!

Het Zonnewinst-team